To tenkjemåtar i etikken  Etikk: handlar om å tenkje gjennom spørsmål om rett og gale  aka moralfilosofi  Forholdet mellom menneske  Heile samfunnet  Korleis ta vare på jordkloden  Sokrates  Kvar og ein har ansvar for å ta stilling til kva som er rett og gale  Korleis kan dette gjerast? Fins det ei oppskrift?

Konsekvensetikk  Konsekvensetikk (nytteetikk)  Må vurdere verknadene/konsekvensane av ei handling  Dersom summen av dei gode konsekvensane er større enn summen av dårlege konsekvensar er det ei moralsk rett handling  Vi kan spørje: kva er mest nyttig for oss sjølve, andre og heile fellesskapet både på kort og lang sikt?  John Stuart Mill ( )

Pliktetikk (regeletikk)  Pliktetikk (regeletikk):  Rette handlingar er dei som følgjer gode normer  Definisjon norm: Norm, regel, som sier noe om forventet oppførsel. (snl.no)  Lover, reglar, dei ti boda i kristendommen/jødedommen, tanken om gjensidigheit  Nokre handlingar er rette/gode, medan nokre er dårlege – samvitet fortel oss kva som er kva  Eg har ei plikt overfor deg – du har ein rett overfor meg  FN-erklæringa om menneskerettane  Døme: tortur s. 11

Immanuel Kant ( )

Svakheiter  Konsekvensetikken:  Korleis kan vi måle konsekvensar på førehand?  Handlinga kan føre til noko som vi ikkje har tenkt på  Er ikkje alltid vi har tid eller høve til å vurdere konsekvensar av det vi gjer  Pliktetikken:  Du skal ALLTID følgje dei gode normene – men kva om ein som er kjend for å mobbe ein annan spør deg om kvar denne jenta/guten har gøymt seg? Bør du seie sanninga?  Ein må til ei viss grad alltid tenkje over konsekvensane av det ein gjer – t.d. politikarar og andre som styrer

Ein kombinasjon av to tenkjemåtar  Det er vanleg å kombinere desse to tenkjemåtane når ein står overfor vanskelege val eller eit etisk problem  Kva for val er moglege i dette tilfellet?  Moralske rettar og pliktar?  Tanken om gjensidigheit?  Gode og dårlege konsekvensar?  Kva synest eg ville vere eit godt og rettferdig resultat?

Kva slags person vil eg vere?  Freisting/fristelse: i denne samanhengen tyder det noko som kan lokke oss til å gjere det vi veit er gale  Sokrates, Aristoteles og Platon: DYDER (+)LASTER (-) MÅTEHALDGRÅDIGSKAP MOTFEIGSKAP VISDOMTANKELØYSE RETTFERDURETTFERD POSITIVE EIGENSKAPARNEGATIVE EIGENSKAPAR

Ansvarsetikk  Eit utvida ansvar i ei ny tid  nye utfordringar  Filosofar i dag: det manglar noko i etikken  Forholdet vårt til naturen  Atomvåpen, atomkraftverk, inngrep i naturen, endringar i arveanlegg til planter, dyr og menneske  Ikkje oversikt over konsekvensane av t.d. global oppvarming  Kjem du på andre utfordringar ift naturen og kloda vår?

Hans Jonas ( )

Oppgåver  VI LAGAR TANKEKART OG PLAKAT  Gruppe 1: Heidrun, Karl Oskar, Louise, Josefine og Sunniva -- IMMANUEL KANT  Gruppe 2: Martine, Simon, Inge, Mia, Marius -- KONSEKVENSETIKK, PLIKTETIKK OG ANSVARSETIKK - lag ei oversikt  Gruppe 3: Odd Christian, Sverre, Nikolai, Jawad -- JOHN STUART MILL  Gruppe 4: Lasse, Jostein, Vilde, Sara, Sigrid – ARISTOTELES