Norsk fysioterapi sin historie: Basert på boka «PROFESJONSHISTORIER» av Eline Thornquist.

Fysioterapeut, dr. philos og professor Eline Thornquist:

Norsk fysioterapi har to opphav: Svensk militær gymnastikk. Medisin.

Fysioterapien sin grunnlegger i Norden: Per Henrik Ling (1776 – 1839) Utdanna frå bl.a. universitet i København. Fektemester og militær. Danna Kungliga Gymnastisca Centralinstitutet (GCI) i 1813. 3 – årig utdanning med både friskgymnastikk og sykegymnastikk. Anatomi og fysiologi Massasje og manuell behandling.

Kungliga Gymnastisca Centralinstitutt: Friskgymnastikk skulle utdanne instruktører til militæret og til grunnskulane. Sykegymnastikk skulle tilpassast den som trengte dette. Massasje og anna manuell behandling blei eit supplement til sykegymanstikken.

Ling sitt idegrunnlag er naturfilosofien som rådde på 1800 – talet. Betrakter naturen som eit guddommeleg kosmos og at mennesket var forbundet med verdensaltet. Nøkkelbegreper var balanse og harmoni. Helse presenteres som balanse og sjukdom som ubalanse. Terapien går ut på ved hjelp av naturen sine krefter å gjenopprette harmoni/balanse.

Fysioterapien sin barndom Ling tenkte seg at mennesket si helse bestod av 3 grunnformer: Mekanisk.(ytre med muskler o.s.v.) Kjemisk. (det indre med organa) Dynamisk.(det sjelelege) Desse tre grunnformene griper inn i «hvarje foretelse». Viktig med balanse mellom desse 3 grunnformene.

Fysioterapien sin barndom: Vidare tenkte Ling at sykegymnastene trente det mekaniske utanfra og innover. Legene behandla det kjemiske innan frå og utover ved hjelp av medikamenter og dietter. Dynamiske er det åndelege eller sjelelege dimensjonen. Heilhetstenkning som vi finn i dag i psykomotorisk fysioterapi og biopsykososial tenkning.

Frå fysioterapien sin barndom: Særleg var holdningsgymnastikk viktig. Dette skulle ha ein almen oppdragande effekt og virke disiplinerende og bedre ein persons sin moralske karakter. Holdningen til ein person avspeila han moralske karakter. Av denne grunn var det svært viktig å jobbe med nettopp holdningsgymnastikk.

Fysioterapien sin barndom: Denne tida var det arbeidsdeling og likestilling mellom leger og sykegymnaster som jobba ved GCI. 1864 fekk kvinner adgang med 2 årig studium. Rekrutteringen bl. menn med militær- , høgborgeleg- eller adeleg bakgrunn. Kvinner også borgeleg bakgrunn.

Paradigmeskifte innan medisin. Store medisinske framsteg i slutten av 1800 –talet gjorde at behandlingsfilosofien til GCI blei betrakta som utdatert og gamaldags. Dei leger som før hadde hatt sin forankring i GCI fekk forandra sykegymnastikken til eit hjelpemiddel for legane og ikkje ein uavhengig profesjon.

Fysioterapihistorie i Norge. Sykegymnastenes Forening stifta i 1895 av sykegymnaster Louise Lychke og Elisabeth Lampe, utdanna ved GCI. Prøve å få til ei utdanning som i Sverige og GCI som skulle være offentleg. Komite som bestod av sykegymnaster og leger kom ikkje til enighet. Tilslutt braut to leger ut og danna sin egen private skule, Oslo Ortopædiske Institutt. Utdanninga blei redusert til 1 år og friskgymnastikk blei tatt ut av timeplanen. Kun kvinner ble tilatt søke til skulen. No hadde legene på mange måter kuppa utdanninga. Ved å få definisjonsmakt over utdanninga blei sykegymnastikken under legens og medisinens kontroll.

Fysioterapi fram til slutten av 2. verdskrig. Vanskelege tider der kvakksalveri og useriøs virksomhet blomstra. Offentlig autorisasjon av sykegymnaster i 1936. Fikk både tittel og arbeidsområdebeskyttelse. Norsk Sykegymnasters Landsforbund stifta og «Sykegymnasten» kom ut.

Fysioterapi etter 2. verdskrig Polioepidemi Yrkesmyalgi.

Utvikling innan fysioterapien frå 1970- talet og fram til i dag. Må sjå utviklinga innan fysioterapi i samband med samfunnsutviklinga: Dyr utbygging av velferdsstaten trass i oljealderen. Mange vil ha sin del at den «samfunnskaka». Fleire og fleire tilstander kan behandlast, men det koster. Stadig dyrare sjukehus og utdanningssektor.

To store reformer der kommunene får større ansvar for helsetjenestene utenfor institusjon: Kommunereformen frå 1982: Kommunereformen 1982: Dette er først og fremst økonomiske reformer. Fysioterapien blir «skal – tjeneste» Betyr at vi blir inkludert i den offentlege helsetjeneste på ein heilt annan måte enn tidlegare. Helsestasjon, skule, oppsøkande fysioterapi. Også plikter mht opningstid, ferie, tilplikting av arbeid. Får no lønn i form av driftstilskot. Ca. 40 % av lønna. Sikker inntekt, men: mange følte dei mista sin frihet som næringsdrivende. PFF blei danna: Fjerna finansieringsordningen. Rekvisisjonsordninga er også ein økonomisk kontrollør.

Samhandlingsreform 1. januar 2012: Flytte ein del av sjukehusbeh. ut i kommunane. Meir satsing på forebyggande arbeid. Konsekvensen for fysioterapeuter er at vi må vere tilgjengeleg tidlegare enn før. Økonomisk belastning for kommunene dersom dei ikkje er i stand til å ta i mot pasientane etter utskriving frå sjukehus.

Utdanning: 1897: Oslo Ortopediske Institutt 1967: Statens Fysioterapiskule i Oslo. 1974: Mensendieckskulen 1976: Fysioterapiskulen i Bergen. 1989: Fysioterapiskulen i Tromsø. 1992: Fysioterapiskulen i Trondheim. 4 – årig utdanning der siste året er eit turnusår.

Utdanning: Manuell terapi ved UiB: 2005. Idrettsfysioterapi: 2006. Vidareutdanning på masternivå: Manuell terapeuter blei primærkontakter i 2006: Manuell terapi ved UiB: 2005. Idrettsfysioterapi: 2006. Nevrologisk fysio UiT: 2009 Fordjupning i ortopedi, reumatologi, hjerte- og lungefysioterapi ved HiB. Psykomotorisk fysioterapi ved UiT i 2010.

Utfordringer for fysioterapien i dag: Dokumenteringskrav: Utdanning av almenne helsearbeidarar: Har ført til ei akademisering innan yrket. 11 doktoravhandlinger rundt år 2000, rundt 100 i 2013. I 1972 forslag frå Stortinget om felles grunnutdanning: Massiv protest. Liknande forslag har kome fram seinare, så slaget her er ikkje vunne for alltid.

Utfordringer: Akademisering kontra klinisk/praktisk fagutøvelse. Tverrfaglighet kontra fagspesifitet. Splitting innan fysioterpi: NFF (Norske Fysioterapeuters Forbund) PFF (private fysioterapeuters forbund) Norsk Manuell Terapi Forbund.

Ringen er no slutta etter Ling: Myndighetene etterspør no meir fysisk aktivitet og trening fordi kvardagsaktiviteten er i ferd med å forsvinne. Dette faller i god jord hos oss fysioterapeuter og er i tråd med Ling sin gymnastikktradisjon der helsegevinsten ved bevegelse og aktivitet blei så sterkt understreket..

Oppsummering: 1800 – talet: Likestilt med legene i Sverige. Medisinsk hjelpepersonell i mellomkrigstida. Etter 2. verdenskrig: Meir og meir integrert i offentleg helsevesen. Kan no stemme behandling sjøl og få betalt deretter. Forslag frå Helseministeren om at folk kan kome direkte til oss utan rekvisisjon og vi får betalt av Helfo for behandlingen vi gir. Manuell Terapeuter er primærkontakter som kan sjukmelde, rekvirere MR, røntgen og fysioterapi.

Min fysioterapihistorie her i Sykkylven: Frå 7 Min fysioterapihistorie her i Sykkylven: Frå 7. januar 1980 til og med dags dato 3. juni 2015:

Statens Fysioterapiskule i Oslo:

Turnustjeneste ved Ålesund sjukehus 1978:

Militærtjeneste ved Lahaugmoen og Porsangermoen i 1979:

3 forskjellige lokaler: Asbjørnsenbygget: Hjørnegården:

Haugbukta Fysikalske frå hausten 1995: Omtrent dobbel areal for kvar nytt lokale. Haugbukta Fysikalske: 7 lukka rom og ein gym.sal på ca. 100 m2. Tidlegare berre forheng mellom «båsane».

Terapeuter og tilbydere: I begynnelsen av 1980 – talet heilt aleine eller saman med ein kollega og ein bedriftsfysioterapeut. I dag: 3 fysioterapeuter ved Haugbukta Fysikalske. ( 3 driftstilskot). 2 fysioterapeuter ved Aure Fysikalske (1 ½ driftstilskot). I tillegg 2 «freelancere» 2 fysioterapeuter ved 2 Vikøyra. (80 % og 50 % driftstilskot) Psykomotiske fysioterapeut i ½ stilling. 2 naprapater og 1 kiropraktor Stamina Hot treningssenter Akupunktør, homøopat.

Forskjell i måte å jobbe på: Første del av 1980 – talet: I dag: Meir ensarta pasientgruppe enn i dag. Mykje nakke-, skuldre, og ryggplager. Litt samlebåndprinsipp med varme, massasje og interferens strømbehandling. God «flow». Ofte 8 til 10 nye pasienter pr. veke. Større variasjon av diagnosene: MS, Parkinson, slagramma, reumatologi. Nyopererte pasienter. (konfr. Samhandlingsreformen). Mykje habilitering og rehabilitering. Dårlegare «flow». 2 til 3 pas./veke. Meir aktiv behandling. Mindre elektroterapi.

Leger: Dr. Hjelle Bakke, dr. Bhatia, dr. Hove og dr. Bendixen i tillegg til mange, mange fleire. Rekvisisjonsordninga. Ei formell ordning. Godt samarbeid.

Kva er den viktigaste forandring sidan 1980? Kommunehelsereformen gjennomført i 1984: Bedre integrering i det øvrige helsevesen og andre profesjoner.Bør kommunisere med anna helsepersonell. Barnehage, skuler og helsestasjon. Tverrfageleg/Ansvarsgrupper. Ha fast arbeidstid, ferie. Kan bli satt til kommunalt arbeid dersom det er behov for det. Rapporteringspliktig overfor kommunen. Større sjølstendighet reint fagleg. Bestemme behandling sjøl og få betalt deretter. Egen undersøkelsestakst. Kan behandle folk «direkte frå gata» no, men utan Trygderefusjon. Forslag det samme, men med refusjon.

Internasjonalisering: Har hatt pasientar frå: Sverige, Danmark, Finland, Tyskland, Nederland, Frankrike, Italia, Bosnia, Polen, Slovakia, Litauen, Russland, Tyrkia, Irak, Jordan Afganistan, Etiopia, Eritrera, Somalia, Togo, Malawi, Burundi og USA.

Er det forskjell på pasienter frå 1980 til i dag? Vanskelig å sei, men den menneskeleg anatomien er i alle fall den samme. «Gamlekara» som var i 70 + i beg av 80 –talet: Stor respekt for tungt arbeid. Etnisk ensarta/multikulturelt. Mulig meir tolmodig før. «Kvikkfix» i enda større grad no. Ikkje samme aksept for alderen sine naturlege funksjonstap. Blitt meir av dagens pasientar.

Likheter mellom pasientar før og no: Passiv behandling er fortsatt meir populært enn aktiv. Massasje er godt likt behandlingsform både før og no. Å gjere heimeøvelser i lengre tidsrom er nok like vanskeleg no som før. Utfordring å få folk til å bli meir fysisk aktive.