SAMISK MUSIKK -
JOIK #1 Samisk for ”song”. MELODI + RYTME/TAKT + TEKST Eldste vokaltradisjonen i Europa (truleg fleire hundre år før kristus). Hadde ein religiøs funksjon, no meir for underhaldning. Var under kristninga av Noreg ulovleg. «Musikalsk sett er joiking karakterisert ved resitasjonsaktig syngemåte, gjentakelse og variasjon bygd på korte formler og spesielle stemmebruksteknikker» - WIKIPEDIA
JOIK #2 Måte å kommunisere på. Improvisasjon – i sirkel (ikkje vers – refreng) Få ord. Joikar noko eller nokon. «Språklig sett er verbet «jojke» transitivt; hvis det er en venn, er detverbet vennen som joikes, ikke om vennen.» -Wikipedia Utvikla seg i ulike retningar (jazz/pop) Var i ei periode ikkje godtatt som musikkform. A cappella (utan akkompagnement av instrument) Sápmi (Sameland): samane sin nasjon spreier seg over fire land Norge, Sverige, Finland og Russland.
JOIK #3 TRE TYPAR JOIK: -PERSONJOIK: Ein personleg joikemelodi med tekst laga til ein person. Du var liksom ikkje med i samfunnet ordentleg før du hadde ein joik. Det var vanleg å gje vekk ein joik som gåve – t.d. ved dåpen eller bryllup. -DYREJOIK:Joik om eit dyrerase (fortelje) eller for å oppmuntre t.d. ein sledehund eller ein leiarrein. Brukar ofte dyra sine eigenskapar når ein lagar melodi/takt (er det eit stort dyr, treigt..) -NATURJOIK:Ein joik som beskriver ei årstid, eit landskap, eit fjell eller t.d. eit beitelandskap. Samane har alltid levd i pakt med naturen og er takknemmelege. Kollektiv eigedomsrett – ingen eig naturen, den har vi i lag. Ein stor del av tradisjonen med joik har forsvunne undervegs i Norge – oftast på grunn av ulike fornorskingsprosjekt. Ein delar i dag joiken inn i to grupper: -Tradisjonell joik DØME: -Eksperimentell joik DØME:
RUNEBOMME - INSTRUMENTET Vert òg kalla trolltromme/sjaman- tromme. Reinskinn spent på treramme. Dekorert med ulike gudar og figurar. Sola i midten. Vart brukt til å akkompagnere joik, og/eller som hjelp til at sjamanen skulle kome seg inn i ei transe (åndeverda).
MARI BOINE Født i 1956 i Karasjok. Arbeider med samisk musikk og er den som har gjort mest for at musikken har blitt internasjonalt kjent. Skapt sin eigen stil bygd på ulike musikalske kjelder. Takka nei til å opptre under opninga av Lillehammer-OL i Ville ikkje vere eit samisk alibi for eit land som hadde motarbeidd folkeslaget hennar.
JOIK I DAG – LYTTEDØME:
KJELDELISTE: