ULOVLIG ANBODSSAMARBEID Førebygging og avdekking Fagdag om offentlege anskaffingar Bergen 28. januar 2010 Seniorrådgivar Marion Stamnes

1.Tidlegare og aktuelle saker 2.Ulike typar anbodssamarbeid 3.Er nokre marknader meir utsette for anbodssamarbeid? 4.Ver merksam på faresignala! 5.Korleis kan du førebyggje anbodssamarbeid? 6.Korleis kan Konkurransetilsynet hjelpe ? Tema

 Fører til høgare priser (ofte prisauke på 10 – 30 % eller meir!)  Motverker effektivisering, fleksibilitet, utvikling og innovasjon.  Prisen blir betalt av offentlege etatar, private verksemder og oss alle som forbrukarar og skattebetalarar. Ulovleg samarbeid kostar!

Forbodet mot konkurransebegrensande samarbeid Konkurranselova § 10. Konkurransebegrensande avtaler mellom foretak 1.Samarbeid 2.Mellom foretak 3.Konkurransebegrensande formål eller virkning 4.Merkbart

Døme på lovbrot Prissamarbeid Marknadsdeling Avgrensing av produksjon eller sal Anbodssamarbeid

Entreprenørselskap anmeldt til Økokrim S e l m e r S k a n s k a A S N C C C o n s t r u c t i o n A S V e i d e k k e A S A R e i n e r t s e n A n l e g g A S ( t i d l. A S A n l e g g ) Pris- og anbodssamarbeid og marknadsdeling Prosjekt med en samla pris på over 2,5 milliardar kroner Prosjekt i 11 fylker Næringsbygg, kraftverk, bruer, kai og jernbane Prosjektstorleiken varierte, frå 10 til 400 mill. NOK Stålgrossistar (1991) 13 mill. Rørgrossistar (1995) 17 mill. Bølgepapp-produsentar (1995) 23 mill. Elektroleverandører (1999) 20mill. Transportselskap (2005) 4 mill. Asfaltentreprenører (2006) 20 mill Entreprenører (2006) 20 mill.

Kontakt frå Oslo kommune To anbod Sluttsum og delprisar nøyaktig 7 % differanse Ulike berekningsmåtar og ulikt innhald i delpostar – likevel 7 % differanse Også 7 %-avvik på postar av skjønnsmessig art (”generelle arbeider”) Reknefeil

Konkurransetilsynet si vurdering I strid med konkurranselova § 10 Resultat: Gebyr på ,- og ,-

Hovudtypar av anbodssamarbeid Unnlating av å gi anbod Anbodsrotasjon Marknadsdeling Fiktive anbod (cover pricing)

Døme frå England - OFT

Kva marknader er mest utsett for anbodssamarbeid? Oversiktleg tal anbydarar Lite tilsig av nye aktørar Stabile leiargrupper Stabile marknadsforhold Bransjeorganisasjonar Gjentekne anbodsinnbydingar Homogene produkt/tenester Mangel på substitutt Lite innovasjon

Ver merksam på faresignala (1) Nokre foretak leverer aldri eller særs sjeldan anbod Det er nesten umogeleg å innhente anbod frå foretak utanfor lokalområdet Anbod frå eit nytt foretak skaper uro Same foretak er nesten alltid billigast Eit foretak avslører kjennskap til konkurrenten sitt anbod Skriftlige anbod frå konkurrerande foretak inneheldt dei same spesifikasjonar og berekningsmodellar

Ver merksam på faresignala (2) Berre eit foretak deltek på synfaring, men fleire leverer anbod Det er særs stor prisforskjell på vinnande anbod og dei andre anboda To eller fleire foretak bytter på å gi lågaste anbod etter eit fast mønster Det vinnande foretaket nyttar stort sett sine konkurrentar som underentreprenørar Konkurrerande foretak foretar samtidige og einsarta prisendringar utan naturlige eller logiske forklaringar

Korleis førebygge anbodssamarbeid Ver oppdatert på prisar og prisutvikling Kontakt med andre innkjøparar Unngå å gjere anbodsinnbydinga for eksklusiv Unngå unødige vilkår som kan utelukke utanlandsk interesse Ver merksam på kommunikasjon mellom aktuelle anbydarar Ta kontakt med anbydarar du hadde forventa eit anbod frå Bygg opp erfaring og kompetanse i egen organisasjon Ta kontakt med Konkurransetilsynet!

.... og korleis kan Konkurransetilsynet hjelpe deg? Konkurransetilsynet har etterforsking og sanksjonering av konkurranseskadeleg samarbeid som eit hovudsatsingsområde Konkurransetilsynet prioriterer førespurnader og tips om anbodssamarbeid Ta kontakt – lav terskel

For deg som arbeidar med anbodprosessar: DU HAR EI VIKTIG ROLLE!!

Takk for merksemda! Ta kontakt! Seniorrådgiver Marion Stamnes Tlf