Dialekt = talemålet innanfor eit avgrensa geografisk område Høge fjell og djupe dalar skapte ulike dialektar Betra kommunikasjon har skapt færre regionale dialektar Sosiolekt = Variant innanfor den lokale dialekten farga av sosial status, alder, kjønn, utdanning eller yrke
Nordnorsk Trøndsk Vestlandsk Austnorsk
Kjenneteikn som kan skilje dei ulike dialektane frå kvarandre Du skal kjenne 7 slike målmerke
1. R: Rulle-r eller skarre-r 2. Blaute konsonantar: ptk-bdg 3. Infinitiv: - Jamvekt (kløyvd infinitiv) a og e-ending. - E-infinitiv - A-infinitiv 4. Tjukk l 5. Palatalisering (j-lyd) 6. Apokope (avhogging) 7. Personleg pronomen
Sørlandet, sørvestlandet og område rundt Bergen skarrar på r-en Vi andre har rulle-r
På sørlandet vert ptk uttale som bdg, ”blødkage” Området vert kalla ”den bløde kyststribe”
Trøndsk og austnorsk er jamvektsmål (kløyvd infinitiv) Dei har to endingar på verb i infinitiv –a/-å og inga ending(trøndsk) og –a/-å eller –e (austnorsk) Nordnorsk og vestnorsk har berre ei ending
Endingar i ord vert borte(avhogging) Særleg i trøndsk og nordnorsk - Å spis - Ei dam - Ei klåkk
Austnorsk og trøndsk har tjukk-l i ord som sol, klokke og jul Andre dialektar har tynn l
I trøndsk, nordnorsk og nordlege delar av vestnorsk Dobbelkonsonantane ll og nn vert til ein j-lyd ”Æ så æin mannj med æin hannjhonj i bannj”
Pronomenet eg i 1. person eintal har mange variantar: Vestnorsk, trøndsk og nordnorsk: e(g), æ(g) eller æi(g) Austnorsk: je, jæ, jæi