Behandling av delirium - kva er det eigentleg som virker? Leiv Otto Watne Oslo Delirium Research Group Behandling av delirium - kva er det eigentleg som.

Slides:



Advertisements
Liknende presentasjoner
HVILKE SPØRSMÅL OM TUD ØNSKER VI SVAR PÅ? KRINGLE(R) GÅRDEN OKTOBER 2012.
Advertisements

Kognitive symptomer etter små hjerneslag
Kvalitetssikring av analyser til forskningsbruk
Men hva mener de som har klart det? Børge Haugset (NTNU&SINTEF)
Når ble pragmatisk slukt av Smidig ? Joachim Haagen Skeie, Smidig 2011.
Behandling av tvangslidelser - hvordan bedre effekten?
Britt-Ingjerd Nesheim Forskningsbasert undervisning - hva er det? Og trenger vi det?
Økonomiske forutsetninger Gullfaks landsbyen 2007.
Trondheim 6. mars 2014 Mørke skyer i horisonten?.
Planning and controlling a project Content: Results from Reflection for action The project settings and objectives Project Management Project Planning.
Økonomiske utsikter - med lavere oljepris
Personlighetspsykologi - PSY 2600
Misjon – å krysse grenser
Moderne forståelse av psykisk lidelse= Dimensjonell forståelse av psykiske lidelser - Kristiansand Professor Jan Olav Johannessen, Stavanger Universitetssjukehus.
Trondheim 19. juni 2015 Norges Bank og økonomiske utsikter.
”Hva når urinlekkasjen består” Oppfølging og utredning hos uroterapeut
The Thompson Schools Improvement Project Process Improvement Training Slides (Current State Slides Only) October 2009.
Primary French Presentation 10 Colours L.I. C’est de quelle couleur?
COPD Chronic obstructive pulmonary disease By Espen Gavin and Zabihulla Mirzai.
1 Delirium Sondre Bøye. 2 Delirium Frå gresk lira, plogspor. Delira; å spore av. Akutt forvirring  Plutselig hjernesvikt  Akutt konfusjon.
DELIRIUM GERIT Vibeke Juliebø Avd for rehabilitering og geriatri Aker Universitetsykehus HF.
Er det farlig å gjennomgå delirium? Lege/stipendiat Maria Krogseth Geriatrisk avdeling Oslo Universitetssykehus.
Delirium: Diagnostikk, behandling og patofysiologi Leiv Otto Watne PhD student University of Oslo and Oslo University Hospital Delirium: Diagnostikk, behandling.
PÅRØRENDEUNDERVISNING JOVAN RANDJELOVIC ALDERSPSYKIATRIASK KLINIKK BLAKSTAD SYKEHUS HF.
ABBA – STROKE study PhD student Marie H. Ursin Bærum sykehus, Vestre Viken HF.
Over personer vil få en kreftdiagnose i Norge i Hvordan har utviklingen vært? Hvordan blir den fremover? Hva kan vi bidra med? Steinar Tretli,
NUAS Programme for Leaders in Administration. Mål for møtet Avklare hva innholdet i presentasjonen skal være Se på sammenheng mellom de forskjellige bidrag,
tittel – Geriatric medicin for future europeans – Successfull aging creates new challenges.
Demens. Hjerneorganisk syndrom kjennetegnet ved Ervervet kognitiv svikt Svikt av emosjonell kontroll Sviktende funksjonsevne i forhold til dagliglivets.
1 Klimapsykologi – hvorfor det er så vanskelig å gjøre det riktige Christian A. Klöckner.
Klar for utskrivning? Marianne Mesteig, spesialergoterapeut MSc Klinikk for kliniske servicefunksjoner, Avdeling for geriatri, St. Olavs Hospital HF 1.
Radio listening in Norway
BMI and Diabetes in Ramallah, Answers Presentation
Oppfriskning av engelskferdigheter
Fra innovasjonsstrategiens ordbok
Delirium Hvordan organisere behandlingen?
Delirium Doktorgradsstipendiat/ lege Vibeke Juliebø
Behandling av DLB og PDD
REMOVAL OF SOUR GASES Jón Steinar Guðmundsson April 2013
Digital bestillingsprosess for Armering, direkte fra modell
Hendelse Prosjekt: Nyhamna EPCm Site/Land/Dato: Nyhamna B340/ Norge/
Er ØHD eit godt tilbod til den gamle pasienten?
Chapter 13 Signal Transduction Mechanisms: I. Electrical Signals in Nerve Cells.
IDI FU-møte 10/ Quick presentation round
Kan vi behandle delirium medikamentelt?
Meta-analyser og systematiske oversikter
Resultater og kliniske implikasjoner fra ARCTIC-studien
DEMENSPILLEN Indikasjoner, effekt og oppfølging av brukere
Uplanlagte innleggelser i psykisk helsevern – artikkel under arbeid
Eksempel fra Nevrologisk avdeling
Patogenesen ved delirium - er det noe nytt ?
Dette er et eksempel på plassering av logoene.
AKUTT KONFUSJON Ass.lege Lill Mensen, Generell Indremedisinsk avdeling, Ullevål sykehus
Økonomiske forutsetninger
CAMPAIGNING From vision to action.
Projections of the disease burden
NØDROP: FRA EN SKADET BARNDOM
Brystsmerter DEL 2 Diagnostikk Risikostratifisering
Barcelona aug. Riadh Al-Ani
NØDROP: FRA EN SKADET BARNDOM
Welcome to an ALLIN (ALLEMED) workshop!
Design driven Innovation Programme (DIP)
Behandling av bipolare lidelser: annen behandling
SS-generasjonen HL-senteret,
TRIAL LECTURE Delirium and dementia – interrelations and consequences for treatment - sammenhenger og konsekvenser for behandling Bjørn Erik Neerland (6.
Konkurrerende økonomiske teorier
NØDROP: FRA EN SKADET BARNDOM
Semester survey 2018 Mariana Hatzianastasiou, Amit Chitra Knutepunktet
How to evaluate effects of inspections on the quality of care?
Utskrift av presentasjonen:

Behandling av delirium - kva er det eigentleg som virker? Leiv Otto Watne Oslo Delirium Research Group Behandling av delirium - kva er det eigentleg som virker? Leiv Otto Watne Oslo Delirium Research Group

Disposisjon Introduksjon Nytt (og litt gamalt) frå forskning Behandling

Photo: Rita Romskaug

-Cork University Hospital, Irland: 407 acute adult inpatients beds -15th of May 2010 were all patients assessed for delirium -19,6 % had delirium Only 43,6% had delirium or one of its synonyms documented in the case notes!! Ryan DJ, BMJ Open Jan 7;3

DSM-5 kriterier for delirium AForstyrret oppmerksomhet (redusert evne til å fokusere, opprettholde og endre oppmerksomhet) og bevissthet (redusert orientering til miljøet omkring seg) BForstyrrelsene utvikler seg i løpet av kort tid (vanligvis timer til noen få dager), representerer en endring fra vanlig oppmerksomhet og bevissthet, og har tendens til å fluktuere i grad av alvorlighet gjennom døgnet CForstyrret kognisjon (f.eks. hukommelse, orientering, språk) eller persepsjonsforstyrrelser DForstyrrelsene i kriteriene A og C blir ikke bedre forklart av en allerede kjent nevrokognitiv lidelse eller oppvåkningsfasen fra et koma EDet er holdepunkter fra sykehistorie, klinisk undersøkelse eller laboratoriesvar for at forstyrrelsen er en direkte fysiologisk konsekvens av en annen medisinsk tilstand, forgiftning av kjemiske substanser (rusmidler eller legemidler), abstinens, annen toksisk påvirkning eller har multiple årsaker Oppmerksomhet Bevissthet Rask utvikling Endring Fluktuasjon Kognisjon Persepsjonsforstyrrelser Eks ikke «bare» demens Infeksjon. Lårhalsbrudd. Hjerteinfarkt. Hjerneslag. Medikamenter + + +

Neerland, Watne, Wyller. Tidsskr Nor Legeforen 2013

Delirium eller demens? DELIRIUM Brå debut Fluktuerende forløp Varer fra timer til måneder Forstyrret døgnrytme Nedsatt oppmerksomhet Redusert hukommelse Desorganisert tenkning DELIRIUM Brå debut Fluktuerende forløp Varer fra timer til måneder Forstyrret døgnrytme Nedsatt oppmerksomhet Redusert hukommelse Desorganisert tenkning DEMENS Stabilt forløp Varer over tid- mer enn 6 mnd Normal el forstyrret døgnrytme Bevart oppmerksomhet Sterkt redusert hukommelse DEMENS Stabilt forløp Varer over tid- mer enn 6 mnd Normal el forstyrret døgnrytme Bevart oppmerksomhet Sterkt redusert hukommelse

«Ultimately, the differentiation might depend on the presence of an acute change in mental status or behaviour from baseline noted by an informed caregiver, or could be established only in retrospect by resolution of symptoms after precipitating factors have been removed or the acute illness has been treated. If uncertain, mental status changes should be treated as delirium, until proven otherwise” Fong, Lancet Neurology, 2015

Davis; Brain An episode of delirium dramatically increased the risk of incident dementia (OR 8.7). -Delirium was also associated with deterioration of preexisting dementia (OR 3.1).

“Molecular Mechanisms in Delirium and Dementia”

Behandling – ikkje-farmakologisk

-852 indremedisinske pasienter over 70 år -Inkludert ved «prospektive matching strategy» til ein «intervention unit» eller to «usual care unit» -Intervensjonen var å innføre standardprotokoller for handtering av 6 risikofaktorer for delirium: kognitiv svikt, søvn, immobilitet, dehydrering og svekkelse av syn og hørsel -Delirium diagnostisert med CAM («rated by the researchers»)

What was the intervention? Cognitive impairment: communication to reorientate to the surroundings Sleep deprivation: noise reduction strategies, relaxition music, warm drink, back massage Immobility: exercises three times daily Visual impairment: visual aids Hearing impairment: amplifying devices, earwax disimpaction Dehydration: encouragement of oral intake of fluids

5 % delirium 56 % delirium

Behandling – farmakologisk

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA *) some evidence for profylactic or therapeutic use in RCTs Steiner, Eur J Anaesthesiol 2011 Maldonado, Am J Geriatr Psychiatry 2013 Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Dopamine  Serotonine  Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* ProfylaxisTreatment Antipsychotics

ProfylaxisTreatment Antipsychotics StudyDrugNPopulation Kaneko (1999)haloperidol vs placebo 80Orthopedic surgery Kalisvaart (2005)haloperidol vs placebo 430Hip fracture patients Prakanrattana (2007) risperidone vs placebo 126Cardiac surgery Larsen (2010)olanzapine vs placebo400Elective arthroplasty Wang (2012)haloperidol vs placebo 457Non-cardiac surgery Hakim (2012)risperidone vs placebo 101Cardiac surgery

Zhang; Crit Care, 2013

Hirota; J Clin Psychiatri 2013

Dopamine  Serotonine  Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* ProfylaxisTreatment Antipsychotics

StudyDrugNPopulation Breitbart (1996)haloperidol vs chlorpromazine vs lorazepam 30AIDS Skrobik (2003)haloperidol vs olanzapine73ICU Han (2004)haloperidol vs risperidone28Mixed Lee (2005)amilsulpride vs quetiapine40Mixed Hu (2006)olanzapine vs haloperidole vs control175«senile delirium» Kim (2010)risperidone vs olanzapine32Mixed Tahir (2010)quetiapine vs placebo42Mixed Devlin (2010)quetiapine vs placebo36ICU Girard (2010)haloperidol vs ziprasidone101ICU Grover (2011)haloperidol vs risperidone vs olanzapine 64Mixed Maneeton (2013)quetiapine vs haloperidol52Mixed Page (2013)haloperidole vs placebo141ICU ProfylaxisTreatment Antipsychotics

ProfylaxisTreatment Antipsychotics

StudyDrugNPopulation Breitbart (1996)haloperidol vs chlorpromazine vs lorazepam 30AIDS Skrobik (2003)haloperidol vs olanzapine73ICU Han (2004)haloperidol vs risperidone28Mixed Lee (2005)amilsulpride vs quetiapine40Mixed Hu (2006)olanzapine vs haloperidole vs control175«senile delirium» Kim (2010)risperidone vs olanzapine32Mixed Tahir (2010)quetiapine vs placebo42Mixed Devlin (2010)quetiapine vs placebo36ICU Girard (2010)haloperidol vs ziprasidone101ICU Grover (2011)haloperidol vs risperidone vs olanzapine 64Mixed Maneeton (2013)quetiapine vs haloperidol52Mixed Page (2013)haloperidole vs placebo141ICU ProfylaxisTreatment Antipsychotics

141 mechanically ventilated patients Haloperidol 2·5 mg x 3 i.v. vs placebo

«present evidence do not support the use of antipsychotics for prevention or treatment of delirium» «…early intervention with low-dose treatment for short periods 1-2 weeks is prudent for many patients.»

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA *) some evidence for profylactic or therapeutic use in RCTs Steiner, Eur J Anaesthesiol 2011 Maldonado, Am J Geriatr Psychiatry 2013 Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Melatonine  Melatonine/ -agonists Melatonin* Ramelteon* ProfylaxisTreatment Antipsychotics

ProfylaxisTreatment Melatonin/-agonists StudyDrugNPopulation Sultan (2010)melatonin vs midazolam vs clonidine vs placebo 203Hip arthroplasty Al-Aama (2010)melatonin vs placebo 145General medicine De Jonhge (2014)melatonin vs placebo 452Hip fracture patients Hatta (2014)ramelteon vs placebo 67Medical patients (including in ICU)

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA *) some evidence for profylactic or therapeutic use in RCTs Steiner, Eur J Anaesthesiol 2011 Maldonado, Am J Geriatr Psychiatry 2013 Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Acetylcholine  Cholinesterase- inhibitors Donepizil Rivastigmin ProfylaxisTreatment Cholinesterase inhibitors

ProfylaxisTreatment Cholinesterase inhibitors StudyDrugNPopulation Moretti (2004)rivastigmine vs aspirine 246Homedwelling persons with vascular dementia Liptzin (2005)donepezil vs placebo 80elective joint replacment surgery Sampson (2006)donepezil vs placebo 33elective total hip replacement Gamberini (2009)rivastigmine vs placebo 120elective cardiac surgery Zaslavsky (2012)rivastigmine vs placebo 28elective surgery under general anesthesia

Acetylcholine  Cholinesterase- inhibitors Donepizil Rivastigmin ProfylaxisTreatment Cholinesterase inhibitors

ProfylaxisTreatment Cholinesterease inhibitors StudyDrugNPopulation Overshott (2010)rivastigmin vs placebo 15General medicine Van Eijk (2010)rivastigmin vs placebo 104Medical/surgical ICU

Van Eijk. Lancet 2010

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA *) some evidence for profylactic or therapeutic use in RCTs Steiner, Eur J Anaesthesiol 2011 Maldonado, Am J Geriatr Psychiatry 2013 Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Noradrenaline  Alpha2-receptor- agonists Dexmedetomidin* ProfylaxisTreatment Alfa2 receptor agonists

ProfylaxisTreatment Alfa2 receptor agonists StudyDrugNPopulation Pandharipande (2007) dexmedetomidine vs lorazepam 106Surgical/Medical ICU. Mechanically ventilated Riker (2009)dexmedetomidine vs midazolam 375Surgical/Medical ICU. Expected mechincal ventilation >24 h Maldonado (2009)dexmedetomidine vs propofol vs midazolam 90Surgical ICU Shebabi (2009)dexmedetomidine vs morphine 299Surgical ICU

Maldonado, 2009

Noradrenaline  Alpha2-receptor- agonists Dexmedetomidin* ProfylaxisTreatment Alfa2 receptor agonists

ProfylaxisTreatment Alfa2 receptor agonists StudyDrugNSetting Raede (2009)dexmedetomi din vs placeboe 20patients undergoing mechanical ventilation

THE OSLO STUDY OF CLONIDINE IN ELDERLY PATIENTS WITH DELIRIUM – LUCID Bjørn Erik Neerland, MD 1 ; Karen Roksund Hov, MD 1,2 ; Vegard Bruun Wyller, MD, PhD 3,4 ; Eirik Qvigstad, MD, PhD 5 ; Eva Skovlund, MSc, PhD 6 ; Alasdair MJ MacLullich, MRCP, PhD 7 ; Torgeir Bruun Wyller 1,2 1 Oslo Delirium Research Group, Department of Geriatric Medicine, University of Oslo 2 Department of Geriatric Medicine, Oslo University Hospital, Oslo, Norway 3 Department of Pediatrics, Akershus University Hospital, Lørenskog, Norway 4 Institute of Clinical Medicine, University of Oslo, Oslo, Norway 5 Department of Cardiology, Oslo University Hospital, Oslo, Norway 6 School of Pharmacy, University of Oslo, Oslo, Norway 7 Edinburgh Delirium Research Group, Geriatric Medicine, University of Edinburgh

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA *) some evidence for profylactic or therapeutic use in RCTs Steiner, Eur J Anaesthesiol 2011 Maldonado, Am J Geriatr Psychiatry 2013 Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

Dopamine  Serotonine  Melatonine  Acetylcholine  Noradrenaline  GABA Typical antipsychotics Atypichal antipsychotics Melatonine/ -agonists Cholinesterase- inhibitors Alpha2-receptor- agonists GABA receptors Haloperidol* Quietapin* Risperidone* Olanzapin* Melatonin* Ramelteon* Donepizil Rivastigmin Dexmedetomidin* Benzo- diazepines Chlome- tiazole

GABA GABA receptors Benzo- diazepines Chlome- tiazole «No adequately trials to support the use of benzodiapines. (…) cannot be recommended.»

Inouye Lancet ”….pharmacological approaches to prevention and treatment are not recommended at this time.” EASY TO SAY, BUT NOT SO EASY TO DO!!

What happens in real life?

Summary – pharmacological treatment of delirium Haloperidol To selected patients, low dose, short duration Atypical antipsychotics Olanzapin, risperidon, quietiapin can be an alternative Cholinesterase inhibitors Probably not effective. Harmful? Benzodiazepins/chlometiazol No good studies. Probably unfavourable for most patients. Melatonin/-agonists Promising. Probably safe. Alfa2-adrenergic agonist (dexmedetomidin/clonidin) Promising. Not tested against placeboe.

Takk for merksemda!