Tryggleik og ernæring for trivsel og god eldrehelse

Presentasjon om: "Tryggleik og ernæring for trivsel og god eldrehelse"— Utskrift av presentasjonen:

1 Tryggleik og ernæring for trivsel og god eldrehelse
Innlegg for kommunale eldreråd Eivind Vestbø Fastlege i Finnøy

2 ELDRE OG HELSE Helse Fysisk trening Ernæring Sosial aktivitet sjukdom
organsvikt Isolasjon Alder Eivind Vestbø 2016

3 LIV TIL ÅR, ELLER ÅR TIL LIV
Basal funksjon Målet ? Det vi må hindre År Eivind Vestbø 2016

4 ORGANSVIKT – LUKT Lukt er viktig for smakssansen
Luktesansen sit i eit lite felt langt bak i nasehola Talet på lukteceller minkar med alderen 25% av alle over 60 år har ingen luktesans Eivind Vestbø 2016

5 ORGANSVIKT - SMAK Smaksorganer er smaksløkar på tunga , gommen og andre stader i munnen Dei minkar med alderen Dårleg munnhygiene og røyking reduserer òg smaksopplevinga Eivind Vestbø 2016

6 ORGANSVIKT - ANDRE Nedsatt tørste Nedset spyttsekresjon
Nedsett tyggefuksjon Nedsett magetøming Eivind Vestbø 2016

7 NORMAL ALDRING Kroppsvekt for menn avtar frå 50 års alder
Kroppsvekt kvinner avtar frå 60 års alder Årsaken er tap av muskelmasse og vatn Ein 70 åring har mista 40 % av muskelmassen Fettinnhaldet i kroppen aukar med 0,5% - 1 % frå 30 års alder Høgd avtar med 1 cm pr 10 år fram til 70 års alder. Eivind Vestbø 2016

8 FOR FÅ KALORIAR - UNDERERNÆRING
Brennstoff Transportør Ung Eldre Manglande brennstoff riv ned byggverket Kaloriar Gamal Proteiner Vitaminer Mineraler Eivind Vestbø 2016

9 PROTEINMANGEL For lite mat eller feil samansett mat Tap av muskelmasse
Auka fare for fall Nedsett infeksjonsforsvar Opphovning i beina Fare for trykksår Dårleg grohald Auka blødningsfare Eivind Vestbø 2016

10 D - VITAMIN Det vi veit Ikkje avklara Beinskjørhet Beinbrudd
Totaldødelighet Fall Depresjonar Musklesmerter Infeksjonar Kreft MS Diabetes Demens Hjerte/kar sykdom Eivind Vestbø 2016

11 Finner ofte for lite hos eldre ( 10 -15% over 60 år) Kan bremse demens
B-VITAMINER Finner ofte for lite hos eldre ( % over 60 år) Kan bremse demens Stor mangel kan gi anemi Stor mangel kan og dårleg balanse Kanskje B6 (folat) mangel kan medvirke til depresjon Eivind Vestbø 2016

12 FOREKOMST AV UNDERERNÆRING
Heimebuande friske eldre kanskje ca 3 % Heimebuande sjuke eldre kanskje 10 % ( men 30 % risiko) På institusjon opptil 60 % Eivind Vestbø 2016

13 ÅRSAKER TIL UNDERERNÆRING
Hjertesjukdom Lunge sjukdom Medikameter Depresjon Isolasjon Eivind Vestbø 2016

14 KONSEKVENSER AV UNDERERNÆRING
Indre organer kan mista opptil 30% av sin størrelse Nedsatt motstandskraft Dårlegare sårtilheling Svakare hjerte Dårlegare absorpsjon av mat Dårlegare mental funksjon Dårlegare fysisk funksjon Auka fare for død ved sjukdom Lenger rekonvalesenstid etter sjukdom Eivind Vestbø 2016

15 STORE KONSEKVENSER GIR STORE MOGLEGHEITER
Eivind Vestbø 2016

16 DEI GODE RÅDA Vær fysisk aktiv Eting er ein sosial aktivitet
Apetittvekkande tilbereding Mindre rom for tome kaloriar Ikkje gjer kosthald for komplisert Eivind Vestbø 2016

17 IKKJE GJER KOSTHALDET FOR KOMPLISERT
Grovt brød, frukostblandingar, havregrøt Fisk og magert kjøtt og mager melkeprodukter ( Gjerne biola , Cultura Frukt og grønnsaker Rikelig med væske ( 1,5- 2,5 l) Mange og små måltider ved dårleg apetitt. Apetittvekkande servering . Eivind Vestbø 2016

18 KOSTTILSKUDD Truleg best å få byggestoffa gjennom vanleg mat
D-vitamin er eit unnatak Kanskje Folat og B12 Av og til Kalk Ved underernæring kan tilskudd vera rett Eivind Vestbø 2016

19 BUDSKAPET Ernæring fysisk aktivitet og trivsel er vevd inn i kvarandre
Viktig faktor for best mogleg funksjon i alderdommen Viktig faktor for å tola sjukdom best mogleg Kosthaldsprinsippa er nokså enkle Kosttilskudd er som regel ikkje nødvendig. Rett ernæring motvirkar uhelse , men gir ikkje ekstra helse Eivind Vestbø 2016