Elektrisitetproduksjon i Noreg Læringsmål Forklare korleis elektrisk energi blir produsert og overført i Noreg Forklare funksjonen til transistorar, diodar, og kondensatorar i elektroniske krinsar Forklare omgrepa analog og digital, og fordelen med å bruke digital signal Gjer greie for dei mest sentrale elektroniske kommunikasjonssystema Måndag veke 7 – gjennomgang av spm. og film om Statsnettet og Vasskraft Fredag veke 7 – kort om den elektroniske revolusjonen – utdeling av repetisjonsark som ein kan arbeide med måndag i veke 10 og prøve fredag. Basis Veke 7: Les side  Fokusspørsmål 1-5 side 143 og fokusspørsmål 1-5 side 146  Veke 9 er matteveke!

Fornybar energi - miljøvennlegmiljøvennleg – Mange innsjøar og høge fossefall i Noreg Høg stillingsenergi – som gir høg rørslenergi nede i turbin Rørsle energi -> (turbin) mekanisk energi -> (generator) elektrisk energi – Ein av dei viktigaste naturressurane vi har i Noreg – Neste all elektrisiteten vi bruker, kjem frå vassenergi.

Sol – vatn fordampar - kondenserer til skyer – regn eller snø tilbake til land

Vasstraum  Elektrisk straum Vi kan regulerer vassmagasina i demningane Alle energiverka er knytte saman til eit felles leidningsnett (elnett) og vert styrt av Statsnett. (Film om strømnettet)strømnettet

Problem med vassenergi Damanlegga verkar skjemmande Vasstanden endrar seg, og store fjellområde vert sett under vatn Smådyr og planter som er sterkt knytte til eit heilt bestemt område vert råka Store dyr som elg og rein, kan få ødelagt viktige trekkruter og område dei nyttar

Fokusspørsmål s. 146 Korleis blir elektrisk energi produsert i Noreg? Kva er føremålet med å bygge store vassmagasin i samband med vassenergiverk? På kva måtar verkar vassdragsutbygging inn på naturmiljøet?

Den elektriske revolusjonen (ikkje på prøva)

Elektriske singal til å sende meldingar som kodar. Samuel Morse utvikla kodesystem i 1937 med prikkar og strekar, som telegrafen kunne bruke Telegraftrådar vart strekte mellom byar og tettstadar på det amerikanske kontinentet.

Maxwell Elektriske ladningar – elektromagnetiske bølgjer

Den trådlause telegrafen – Marconi (1896)

Radio i Noreg frå 1925

Fjernsyn i Noreg frå 1954Noreg

Datamaskinen i Noreg frå 1954

Frå transistor til mikroprosessor Transistor (1947) kan forsterke straumen i ein krins. Mikroprosessor (1969) kan innehalde hundrevis av mikroskopiske straumkrinsar.

Sjå verdas første nettstadSjå verdas første nettstad Frå morse til internettFrå morse til internett

Transistoren kan forsterke straumen i ein krins (i radioar) Dioden er ei einvegskøyring for straumen (lysdiodar – LED lys) Kondensatoren kan lagre elektriske ladning (i bilstereroen)

Analoge og digitale signal Analoge signal blir digitalisert og gjort om til talkodar (eittal og nullar). Mottakaren kodar signalet og sender lyden ut i apparatet med høg kvalitet.

Naturfagprøve i veke 10 (fredag) Kapittel 4 ( , hugs samandrag s. 120) --Elektrisk straum – Elektrisk spenning – Elektrisk motstand – Måling av straum og spenning Kapittel 5 ( , hugs samandrag s. 158) – Energi og effekt – Energisparing og eltryggleik – Magnetisme og elektrisitet – Elektrisitetproduksjon i Noreg