Måling av straum og spenning Fokusspørsmål 1-4 side Statisk elektrisitet? 2.Kvardagsfenomen som kan forklarast ut frå det du lærar no? 3.Korleis stoff blir positivt eller negativt ladd 4.Elektriske ladningar som trekkjer og støyter på kvarandre

Ohms lov U = R · I Spenning = resistans · straum -Straumen er proporsjonal med spenninga, det vil seie at aukar vi spenninga, aukar også straumen

Vi kan rekne ut ein av dei tre storleikane U = 1,5 V R = 3,0 Ώ I = ? U = R · I I = U/ R I = 1,5 / 3,0 ampere = 0,5 ampere

Ohms lov gjeld ikkje alltid Glødetråden i lyspærer får større resistans (motstand) når den vert varmare. Då kan ikkje vi bruke formelen, fordi R ikkje er konstant (fast). I nokre stoff minkar resistansen (motstanden) når temperaturen aukar, som i grafitt i blyanten din.

Statisk elektristet Døme på kvardagsfenomen Knitrar i håret når du kammar deg Støyt frå dørhåndtak eller annan metallgjenstand Var det eit teppe i rommet? Klesplagg som knitrar Plastark som heng fast i kvarandre Ballongar som vi kan feste på veggen ved å gni dei mot håret Gnidingselektrisitet: Elektriske ladningar som ligg i ro (statisk)

Korleis kan eit stoff … bli positivt ladd Stoff som lett gir frå seg elektron Metall er gode leiarar, og ladninga vert frakta bort frå gnistaden. Plast og glas er isolatorar som ikkje leiar straum, og då vert ladningane liggjande i ro. Då kan ein plastgjenstand vere elektrisk ladd lenge, utan å bli utladd. bli negativt ladd Stoff som lett tek til seg elektron

Stoff evna til å gi frå seg/halde på elektron: Lista er frå mest positiv til mest negativ ladning. Til lengre fra kvarandre to stoff på denne lista er, til lettere vert elektron overført frå det som ligg lengst opp på lista til det som ligg lengst ned. Luft (Sterk positiv ladning) Menneskehud Lær Glass Menneskehår Nylon, Ull, Bly Silke Aluminium, Papir (Svak positive ladning) Bomull (Ingen ladning) 0 Stål (Ingen ladning) Bomull (Ingen ladning) 0 Stål (Ingen ladning) Tre (Svak negativ ladning) Rav Akryl Polystyren (isopor) Gummiballong Hard gummi (Bildekk/ gummisåler) Nikkel, kobber Gull Syntetisk gummi Polyester (treningsklede) Plastikkfilm (til oppbevaring av mat) Vinyl (PVC) (Ebonittstav) Silikon, Teflon, Silikongummi

Kva slags ladning blir det? Døme: Gnir du ein ebonittstav med ull, vert staven negativt ladd. UllSilkeSilkepapirNylon Ebonitt --+- Glas +++- Akryl +++- PVC ----

Like landingar støyter kvarandre bort. Ulike ladningar trekkjer kvarandre til seg. To ladde ebonittstenger støyter kvarandre bort Glasstaven og ebonittstaven trekkjer kvarandre til seg

Otto von Guericke (1663) Borgarmeisteren og forskaren som sveiva ei stor kule av svovel rundt, for å lage statisk elektristet.