Kapittel 11 Språk på 1600-talet

Presentasjon om: "Kapittel 11 Språk på 1600-talet"— Utskrift av presentasjonen:

1 Kapittel 11 Språk på 1600-talet
Læreplanen seier at du skal kunne • lese eit utval sentrale norske tekstar frå mellomalderen og fram til 1870 i original språkdrakt og reflektere over språk og innhald • skrive essay, litterære tolkingar og andre resonnerande tekstar på bokmål og nynorsk, med utgangspunkt i litterære tekstar og norsk tekst- og språkhistorie 1 Tema Vg2, kap 11

2 Bonden Bjørn Frøysak frå Gol, måla i 1699 i Gol stavkyrkje
2 Tema Vg2, kap 11

3 Språkleg mangfald på 1600-talet
• norsk og samisk frå gammalt av • dansk • tysk • kvensk (finsk) • romani (språket til dei reisande) 3 Tema Vg2, kap 11

4 Skriftspråket var dansk på 1600-talet
Hos dei norske forfattarane ser vi ein del norvagismar. Norvagismar er norske ord som ikkje blei brukte i dansk. Dorothea Engelbretsdotter ( Samtidig kopperstikk 4 Tema Vg2, kap 11

5 Frå Nordlands Trompet (1 forts.)
Alt fra den Tiid Solen i Skytten indgaaer, Og til hun sin Gang udi Fiskene faaer, Forborger hun stedse sit Øye: Gaaer moxen om høyeste Middag i Vand Saa der ikkun viises af Dagen en Rand Mod Østen ved Biergenes Høye. Her bygger en Bonde, han seer hendes Glands Her bygger en anden, han har ey den Kands At han hendes Varme maae nyde. Paa synderlig Steder kun Glimtet man seer, Af Fieldens Ulighed den Underskied skeer, For hvis skyld hun ey kand frembryde. En Time fremgaaer hun med straalende Hiul, En anden Stund henne bag Fieldet i skiul, Fremskinner i Gaard hos vor Grande. 5 Tema Vg2, kap 11

6 Frå Nordlands Trompet (2)
Nu halver hun Øyet nu har hun det heel Nu atter fordølger sig slet for en Deel, Saa vexles de gyldende Brande. Ved somme Field ligger et Kløft eller Skar Om korteste Vinter man Solen der har En times Tiid, to eller mindre. Drag siden omtrent ved en Fierding derfra, Strax skal Horizontens Omskiftelse da Dig Forrige Leylighed hindre. Thi Vinteren fører stedsvarende Mørk, Indfalder i Landet, som over en Ørk: U‑endelig Nætter tilhobe. I medens har Bonden ey synderlig Kaar, I Mørk han sig legger, i Mørk han opstaaer, En Nat til den anden monn' raabe. 6 Tema Vg2, kap 11

7 Paulus' brev til romarane (1 forts.) (innleiinga)
Podl, Jesu Christi tenar, saa va kadlæ te a væra senningsbu, dæ æ aa betya serdæilis atlæ te a sæja Guds gleæligiæ buschab, nemlig dæ Gud formelst serligiæ spaamænnene sine laabdæ fordum i dej heligiæ schrøbtæ, om sonnen sin, saa blei føddæ a Davids ætt, saa vit han va eit menniskie, men at han va Guds son, dæ provdæ han uryggielegt ebtæ si gudomæligie aands verk mæ si opstannelse fra død, 7 Tema Vg2, kap 11

8 Paulus' brev til romarane (2) (innleiinga)
dennæ kar æ Jesus Christus okka herræ. for meelst qvilken mæ hævæ niodt naae aa værtæ sæningsbu siaa hæiningiene, at mæ skullæ læræ dej i nabnæ hans a tru aa lyæ Gud, blant dissæ æræ de aau kadlæ te naaæ a Jesu Christo doke adlæ heligiæ aa Guds kornæ (venæ) i Rom, ønskiæs naae aa fre a Gud okka far aa Jesu Christo den herræ. 8 Tema Vg2, kap 11

9 Biletliste 9 Tema Vg2, kap 11 side 2 Norsk Folkemuseum
Bonden Bjørn Frøysåk frå Gol i Hallingdal med familien sin, måla i 1699 i Gol stavkyrkje side 4 (ingen kreditering) Dorothe Engelbretsdotter, samtidig kopperstikk 9 Tema Vg2, kap 11