خدمات مرجع و اطلاع یابی از نظریه تا عمل نویسنده:رحیم علیخانی باهمکاری نورالله مرادی ویراستار علمی:دکتر زاهد بیگدلی تهیه وتنظیم:آمنه پوراقایی دانشجوی کارشناسی.

Presentasjon om: "خدمات مرجع و اطلاع یابی از نظریه تا عمل نویسنده:رحیم علیخانی باهمکاری نورالله مرادی ویراستار علمی:دکتر زاهد بیگدلی تهیه وتنظیم:آمنه پوراقایی دانشجوی کارشناسی."— Utskrift av presentasjonen:

1 خدمات مرجع و اطلاع یابی از نظریه تا عمل نویسنده:رحیم علیخانی باهمکاری نورالله مرادی ویراستار علمی:دکتر زاهد بیگدلی تهیه وتنظیم:آمنه پوراقایی دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات ودانش شناسی ورودی بهمن 91 درس نظریه وروش های خدمات مرجع استاد دکتر غفاری

2 بخش اول:کلیات خدمات مرجع چیست؟ که روی کمک های فردی تاکید زیادی دارد و ایجاد ارتباط بین خواننده و مدارک او به شیوه ای شخصی است. شروع خدمات مرجع :تاریخ مختصری از شروع کار مرجع می دهد رشد نشریات ادواری و افزایش خدمات مرجع:که یکی از دلایل گسترش مرجع را حجم کتابها و رشد نشریات می داند. پیدایش کتاب های درسی پیرامون خدمات مرجع :نخستین کتاب مهم پیرامون خدمات مرجع در سال 1930 توسط انجمن کتابداری آمریکا منتشر گردید.

3 قوانین پنج گانه رانگاناتان و خدمات مرجع
کتاب برای برای استفاده است :استفاده ازاندیشه های بیان شده و نهفته در مندرجات کتاب هر خواننده ای کتابش:به دیگاه خوانندگان تاکید دارد. هر کتاب خواننده اش:کتابدار باید مفسر هر کتاب و مدارک برای خواننده اش برای خواننده بالقوه باشد. وقت خواننده را هدر ندهید:این قانون چیزی بیش از سه قانون قبلی علوم کتابداری را از کتابدار مرجع طلب می کند. کتابخانه سازواره ای پویا است:به صورت دقیق،مدارک یک کتابخانه به صورت مستمر از نظر کمیت و تنوع رشد می کند

4 تحولات جدید در خدمات مرجع
خدمات پست الکترونیکی،خدمات وب سایت های کتابخانه ای که به زبان فارسی تحت عنوان ”سوال از کتابدار یا از کتابدار سوال کنید یا محیط های مشهوری که پا به عرصه گذاشته اندکه نوعی از خدمات مرجع همزمان را ارائه می دهند. از ابتدای سال 2000ارائه خدمات اینترنتی مبتنی بر ویدیو کنفرانس بوده است که کتابدار و کاربر بتوانند با دیدن یکدیگر بهتر تعامل کرده و در نتیجه فرایند پاسخگویی به سوالات کاربر بهتر انجام شود.

5 شمول در خدمات مرجع گروگان(1992)فراهم آوری خدمات مرجع را شامل منابع چاپی و الکترونیکی از طرفی و منابع کتابی و غیر کتابی از طرف دیگر می داند. خدمات در شکل جدید خود توسط بخش اطلاع رسانی در برخی از کتابخانه انجام می شود که مبنای کار استفاده از رایانه و شبکه ها و از جمله اینترنت در فراهم آوری خدمات مرجع می باشد.

6 مهارت های لازم برای کتابداران مرجع
مرجع باید ترکیبی از مهارت های ارتباطی،ویژگی های شخصی،صلاحیت های فنی را دارا باشد. مهارت های میان فردی :طبیعت خدمات مرجع نیاز به تعامل بسیار بالایی بین کتابدار مرجع و کاربر دارد. -دانش منابع اطلاعاتی پشتکار - -حس کنجکاوی -همکاری گروهی -مهار ت های آموزشی -مهارت های ارتباط کلامی

7 بخش دوم:منبع مرجع چیست؟
منابع و کتاب های پیرامون خدمات مرجع تمرکزی عمده بر“کتابی ”بودن منابع مرجع می دهند. در سایه فن آوری های اطلاعاتی و مهم ترین آنها اینتر نت و وب جهان گستر،آیا می توان همچنان منابع مرجع را در حد کتاب(چه چاپی و چه الکترونیکی)محدود کرد؟

8 کتاب مرجع تعریف رانگاناتان از کتاب مرجع یک تعریف عملیاتی است . ”نیک کار“ کتاب مرجع را دارای ویژگی های خاصی می داند:بر واقعیت استوار باشد،مطالب آن کوتاه و مختصر بیان شده باشد،در محلی مستقل و جدا نگهداری شود،امانت داده نشود،در فواصل معین و نامعینی منتشر شوند و براساس یک طرح منظم،مرتب شده باشند. ”واژه نامه پیوسته اودلیس“ کتاب مرجع را کتابی می داند که در هنگام نیاز برای کسب اطلاعات موثق مورد استفاده قرار گیرد. --منبع مرجع ---تعاریف مختلف:کتابخانه گنگره آمریکا،منبع مرجع را هرگونه انتشاراتی می داند که ار آن بتوان اطلاعات موثق بدست آورد. انجمن کتابداران آمریکا ،منبع مرجع را هر منبعی ذکر می کند که در تعامل مرجع می توان از آن اطلاعات موثق بدست آورد. اثر دسترسی آزاد:اثر مرجعی که به صورت رایگان و جهانی در قالبی ساده از طریق اینترنت قابل دریافت است،اثر مرجع دسترسی آزاد نام دارد.

9 بخش سوم:انواع سوالات مرجع
کتز و اوانز سوالات مرجع را به چهار گروه تقسیم می کنند. گروگان تقسیم بندی کامل تری از سوالات مرجع ارائه می دهد. و سوالات مرجع را به هشت دسته تقسیم می کند که نسبت به تقسیم بندی های دیگر جامع تر است.

10 طبقه بندی گروگان (1992) 1-پرسش های اداری و جهت یابی 2-پرسش های مولف/عنوان 3)پرسش های واقعیت یابی 4)پرسش های مواد یابی 5)پرسش های تغییر پذیر 6)پرسش های پژوهشی 7)پرسش های مازاد 8)سوالات غیر قابل پاسخ

11 تحلیل پرسش هر پرسشی که مطرح می شود دارای دو پیغام می باشد: 1-نیاز اطلاعاتی که می توان آن را داده ها نام نهاد. 2-اطلاعات مورد نیاز که می توان آن را خواسته ها نام نهاد. یک پرسش ابتدایی دارای دو بخش می باشد که عبارتند از:موضوع و تقاضا

12 خدمات اطلاعی و ارجاعی خدمات اطلاعی و ارجاعی دارای هدفی عمده می باشد که آن هم تسهیل دسترسی کاربر به منبع یا منابعی است که در خارج از حیطه کتابخانه قرار دارد.محل های که می توانند خدمات اطلاعی و ارجاعی ارائه دهند،شامل سازمان ها،ادارات،نهادها،نمایندگی های دولتی و عمومی می باشد.

13 خدمات مشاوره ای خدمات مشاوره ای به خدماتی اطلاق می شود که به کاربران در کتابخانه می شود و عمدتا از طریق توصیه یا پیشنهاد عناوین خاص منابع اطلاعاتی به آنها از طرف کتابدار می باشد. خدمات مشاوره ای در طی نیمه نخست قرن گذشته در کشور آمریکا رشد و گسترش یافت(اوانز و دیگران،1999) و سپس به سایر کشورها سرایت نمود.

14 بخش چهارم:کلیات مصاحبه مرجع
در مصاحبه مرجع ،اهداف کتابدار،مشخص کردن ماهیت،مقدار،سطحی ازخدمات و همچنین قالب اطلاعاتی مناسب است که کاربرتقاضامی کند. مراحل مختلف مصاحبه مرجع عبارتند از: 1-مذاکره و گفتگو پیرامون سوال 2-روشن کردن مشکل 3-مشخص کردن اطلاعات مورد نیاز برای پاسخ گویی به سوال 4-پیشرفت برای حل مشکل 5-ختم موفق مصاحبه

15 کلیات مصاحبه مرجع برای فهم بهتر فرایند مصاحبه مرجع،کتابداران باید مسائل پیرامون ارتباط شفاهی و غیرشفاهی و همچنین عوامل محیطی از جمله تنظیم فیزیکی منابع بخش مرجع و سایر عوامل موثر بر مصاحبه مرجع را در نظر داشته باشد. برای مصاحبه مرجع موفق سه مورد راکتابداران باید در نظر داشته باشند: 1-بررسی مسائل پیرامون ارتباط 2-مهارت های مصاحبه 3-انواع مصاحبه

16 بخش پنجم:انواع مصاحبه 1-مرجع آماده:پاسخ به سوالات کوتاه با استفاده از ابزارهای مرجع پایه نظیر دایره المعارف ها،واژه نامه ها،سرگذشت نامه ها و از این قبیل اعم از چاپی و الکترونیکی به آنها پاسخ داد. 2-پروژه های پژوهشی :پرسش هایی که پیرامون یک حوزه موضوعی برای انجام یک فعالیت یا کار پژوهشی می باشد. همچنین مصاحبه مرجع پروژه های پژوهشی را براساس نیازهای کاربر می توان به سه دسته تقسیم نمود: 1-پروژه های پژوهشی کوچک 2-پروژه های پژوهشی متوسط 3-پروژه های پژوهشی بزرگ

17 انواع مصاحبه مرجع 3-اشاعه گزینشی اطلاعات:از جمله خدمات مرجع است که از طریق آن کتابدار مرجع کاربر را از وجود منابع اطلاعاتی جدید در حوزه مورد نظر کاربر آگاه می کند. 4-مصاحبه ارجاعی:در این حالت کتابدار مرجع می باید با انجام مصاحبه مشخص کند که نیاز اطلاعاتی کاربر با کدام یک از کتابخانه ها یا مراکز اطلاع رسانی محلی،منطقه ای و حتی ملی برطرف می شود و او را به آن محل ارجاع دهد. 5-مصاحبه آموزش یا راهنمایی فردی 6-مصاحبه جست وجوی پایگاه اطلاعاتی:هدف اصلی مصاحبه جست وجوی پایگاه اطلاعاتی ترجمه و همخوان کردن نیاز اطلاعاتی کاربر به کلی واژه ها و عباراتی است که منطبق با استراتژی های جست وجوی یک پایگاه اطلاعاتی خاص باشد. 7-مصاحبه تلفنی

18 بخش ششم:مبانی عملی مصاحبه
جهودا و براناگل(1980)اشاره می کنند که انواع خاصی از داده ها و خواسته ها،نشانه هایی را فراهم می کنند که براین دلالت دارند که پرسش واقعی ممکن است مطرح نشده باشد. پرسش های که باز هستند همیشه نیاز به محدود کردن دارند. -شروع مصاحبه -پرسش های ناتمام انگیزه کاربر:جهودا و برناگل(1980)معتقد بودند که کتابدار هیچگاه نباید از کاربر سوال کند که اطلاعات را برای چه مقاصدی لازم دارد.

19 مبانی عملی مصاحبه رسش های باز و بسته:سوالات باز ،آنچنان که نام آن نشان می دهد،محدودیت کمتری را در پاسخ ایجاد می کند و پاسخ را بیشتر منوط به شخصی که از او پرسیده می شود می کند. سوالات بسته نوع پاسخی که قابل ارائه است را محدود می کند،ممکن است پاسخ به یک بلی/خیر محدود شود. -سوالات ناپرسیده تیبتس(1974)یادآور می شود که ممکن است کتابدار دقیقاآنچه را که کاربر تقاضا کرده است بازیابی کند،اما به گونه ای رفتار کند که آنچنان احساس ناخوشایندی به کاربر دست دهد که هیچگاه به کتابخانه باز نگردد.این پدیده به عنوان“اشتیاق رجوع“در رفتارهای اطلاع یابی مورد توجه و پژوهش بوده است.

20 راهکارهای افزایش کیفیت مصاحبه مرجع
سوالات باز- استماع فعال- فضای راحت و دلپذیر- مرجع هنر است یا علم؟کار مرجع ترکیبی از علم وهنر است .علم بودن مرجع فهم و توصیف پرسش به طبقه بندی های موضوعی و عمق و نوعی از اطلاعات که مورد نیاز است قابل برداشت است.هنر بودن مرجع در اجرای موفق مصاحبه می باشد.

21 بخش هفتم:خدمات مرجع دیجیتالی
بر اساس یک پژوهش در کشور آمریکا مشخص گردید گه 71 درصد از کاربرانی که در اینترنت به دنبال اطلاعات هستند،در این رابطه دچار مشکل بوده اند(کافمن،2003) شناخته ترین اصطلاحات مرجع: مرجع دیجیتالی خدمات مرجع مجازی خدمات مرجع الکترونیکی از کتابدار بپرس خدمات از کتابدار بپرس

22 انواع خدمات مرجع دیجیتالی
Webhelp یکی از مشهورترین خدمات مرجع شبکه ای خدماتی تحت عنوان بود . این خدمات رایگان بود و کاربران با مراجعه به آدرس وب سایت آن می توانستند سوال خود را مطرح کنند. در حال حاضر خدمات مرجع از طریق پست الکترونیکی به دو شیوه موجود می باشد.شیوه قدیمی که منسوخ شده و شیوه دوم که در حال حاضر رایج است در وب سایت کتابخانه فرمی با فیلدهای مختلف برای وارد کردن سوال قرارداده می شود. پست الکترونیکی طرق جدیدی از پاسخ دهی به سوالات را برای نخستین بار برا ی کتابخانه تجربه کردکه مهمترین این روش ها رشد“خدمات مرجع تعاونی“بود.

23 سایت کتابخانه عمومی اینترنت
اولین نمونه از فعالیت های مرجع تعاونی محسوب می شود.که با استفاده از گروهی از کتابداران داوطلب در سراسر جهان تلاش می کند تا به سوالات پاسخ دهد. نمونه شناخته شده دیگر پروژه میز مرجع مجازی وابسته به موسسه اطلاع رسانی سیراکاس در ایالات متحده آمریکا می باشد. نمونه ای مهم از ارائه خدمات مرجع اینترنتی خدمات مرجع دیجیتالی تعاونی می باشد که توسط کتابخانه کنگره آمریکا و بیش از 200 کتابخانه در سراسر جهان راه اندازی گردید. و ویدئو کنفرانس و تمرکز بر نرم افزارهای Mooخدمات مرجع تعاملی: گفتگوی خصوصی (چت)

24 بخش هشتم:مدل های جست و جو
مدل جست و جو که توسط کارتر آلکساندر در سال 1936ارائه گردید در کل تعامل مرجع را در 6 مرحله ذکر می کند: 1-سوال را واضح کنید. 2-منابع را انتخاب کنید. 3-اولویت بندی منابع 4-محل منابع را مشخص کنید. 5-منابع را جست وجو کنید. 6-ارزیابی و تکرار در صورت لزوم

25 فرایند جست و جو پائو(1989) چهار مرحله را قبل از این که کاربر به تعامل با نظام اطلاعاتی برای بازیابی اطلاعات مورد نیاز بپردازد تشخیص داده است: 1-مشکل اطلاعاتی 2-نیاز اطلاعاتی 3-سوالی مطرح می کند 4-تقاضای اطلاعاتی

26 بخش نهم:قواعد جست وجو انواع جست وجو: الف)جست وجوی منابع معلوم ب)جست و جوی منابع نامعلوم استراتژهای جست وجو: 1-جست و جو تطابق دقیق:که از عملگرهای بولی از توابع منطقی گرفته شده است که بر پایه نظریه مجموعه قراردارد ،که شاخه ای از ریاضیات می باشد ،استفاده می شود.

27 کابرد عملگرهای بولی ANDعملگر ORعملگر NOTعملگر XORعملگر مجاورت:برای محدود کردن فاصله بین دو کلیدواژه بکار می رود. جست وجوی نامعلوم:این توانایی را فراهم می آورد که املاء کلماتی که شبیه کلید واژه های وارد شده است را فراهم آورد. مشکلات مربوط به بازیابی مبتنی بر منطق بولی:چون جست و جوگران نحوه کار این منطق را باید بیاموزند و از آن در بیان نیاز اطلاعاتی خود استفاده کنند مورد انتقاد قرار گرفته است.

28 کابرد عملگر بولی 2-جست و جوی تطابق جزئی:در جست وجوی تطابق جزئی،ابتدا سیاهه ای از کلماتی که دارای بار معنایی نمی باشند مثا حرف اضافه یا ربط حذف می شود و سپس مدرک ها عمدتا بر اساس نزدیکی و یا مناسبت با پرسش رتبه بندی می شوند. -مشکل منفی سازی مفهوم در جست و جوی تطابق جزئی 3-جست و جوی استنادی:گرچه وب محیطی طبیعی را برای جست و جوی استنادی فراهم کرده است ،ولی این مفهوم جدید نمی باشد. حدود نیم قرن پیش،در اواسط دهه پنجاه میلادی یوجین گارفیلد ایده اطلاعات علمی با استفاده از این روش را معرفی نمود.

29 کاربرد عملگرهای بولی 4-جست و جوی فراپیوندی:نظریه بنیانی فرا پیوند مانند جست و جو استنادی می باشد. رابط های کاربری در نظام های اطلاعاتی: 1-رابط جست و جوی ساده 2-رابط جست و جوی پیشرفته سایر امکانات جست و جو:کوتاه سازی-ریشه سازی-محدویت زبانی-حساسیت به حروف بزرگ و کوچک-محدود کردن زمانی-توانایی مرور رتبه بندی نتایج جست و جو:رایج ترین نظم ارائه نتایج بازیابی شده براساس ربط می باشد که هر چه مدرکی دارای ربط بالاتری باشد در رتبه بالاتری قرار می گیرد.

30 بخش دهم:راهکارهای بهبود جست و جو
1-نظام اطلاعاتی متناسب با موضوع مورد نظر خود و یا کاربررا انتخاب نمایید. 2-روش جست و جو در نظام مورد مظر را از طریق منوی کمک فراگیرید. 3-مفاهیم مهم را در جست و جوی خود تشخیص دهید. 4-کلید واژه هایی که مفاهیم مورد نظر شما را تعریف می کنند انتخاب نمایید. 5-مترادف ها،اسامی علمی ،اصطلاحات مرتبط و یا سایر کلیدواژه هایی که می تواند جست و جو را محدود و به بازیابی بهتر کمک کند در نظر داشته باشید. 6-ویژگی های جست و جو که ممکن است کاربرد داشته باشد،از قبیل کوتاه سازی،عملگرهای مجاورت،عملگرهای بولین و غیره را در نظر داشته باشید. 7-کارکترهای مشخص شده برای هر کدام از عملگرهای بولین را در هر نظام مشخص و بر اساس آنها جست و جو را انجام دهید. 8-اقلام بازیابی شده را مورد ارزیابی قرار دهید. 9-در صورت نیاز و عدم بازیابی اقلام مناسب ،راهبرد جست و جوی خود را تغییر دهید. 10-در صورت استفاده از موتورهای جست و جو و عدم بازیابی اقلام مناسب،عمل جست و جورا در موتور جست و جو دیگری تکرار نمایید.

31 نکاتی در رابطه با جست و جو
1-جست و جو خود را به فیلد خاصی از جمله عنوان،موضوع و چکیده محدود نمایید. 2-از کلید واژه های خاص استفاده نمایید.خصوصا استفاده از اسامی تخصصی و علمی اضافه نمایید.AND3-کلید واژه های بیشتر را با استفاده از عملگر مانع از بازیابی آنها شوید.NOT4-اگر به اقلام خاصی علاقه مند نیستید با 5-در صورت امکان ازجست وجوی مجاورت وعبارتی استفاده نمایید.

32 بخش یازدهم: کتابداران مرجع و آمزش کاربران
در سال های اخیر در سراسر جهان تعداد کابرانی که برای بازیابی اطلاعات روی به وب جهان گستر آورده اند به شدت گسترش یافته است. در ایران نیز کاربران به معنای عام و کاربران دانشگاهی و پژوهشگران به نحو بارز و چشگیری برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود از وب جهان گستر استفاده می کنند.این موضوع با“اصل حداقل تلاش“که از اصول پذیرفته شده کتابداری و اطلاع رسانی است ،ترکیب شده است.

33 خدمات مرجع و تکامل دسترسی
خدمات مرجع در طی 30 سال گذشته تغییرات و چالش هایی را تجربه کرده است.پیشرفت های فن آوری های اطلاعات در کنار فن آوری های ارتباطی منشاء عمده این تغییرات و چالش ها بوده است(رتینگ،2006) با توجه به هزینه های بالایی که جست و جو در پایگاه اطلاعاتی پیوشته در ابتدای تجاری شدن در اوایل دهه 1970 داشت،این کتابداران بودند که جست و جو را به نمایندگی از طرف کاربران انجام می دادند. اطلاعات موجود در این پایگاه های اطلاعاتی نیز اطلاعات کتابشناختی بودند،که به نوبه خود نیاز داشت بعد از جست و جو در اختیار کاربر قرار گیرد تا او قالب چاپی آنها را در کتابخانه رد گیری کند.

34 خدمات مرجع و تکامل دسترسی
از اولین تجربیات از جست و جوی پایگاه های اطلاعاتی توسط خود کاربران و نه کتابداران می توان به سال 1979 اشاره نمود که یکی از بیمارستان های آموزشی بوستون،پایانه ای رایانه ای را در کتابخانه بیمارستان قرار داد تا کاربران بتوانند اطلاعات کتابشناختی پزشکی را مستقیما جست و جو کننند. در اوایل دهه 1980 اواین نمونه های تجاری پایگاه های اطلاعاتی که کاربران نهایی می توانستند از طریق منو جست و جوی خود را انجام دهند وارد بازار Dow Jones--Dialogsشدند.در این زمینه میزبان هایی همچون پیشقدم بودند. استفاده از پایگاه های اطلاعاتی که در دهه 1970 به صورت پیوسته و از طریق خط تلفن آغاز شده بود و با ورود فن آوری صفحه نوری در دهه 1980 ادامه یافته بود در نیمه دهه 1990 با ورود وب جهان گستر دچار تغییر و تحول اساسی گردید.

35 کاربران نهایی و وب جهان گستر
در اواخر دهه 1990 وب جهان گستر به رسانه ای برتر و دارای تقدم برای دسترسی به اخبار ،موسیقی ،سرگرمی و اطلاعات پژوهشی تبدیل گردید. از همین اواخر دهه 1990 است که تولید کنندگان پایگاه های اطلاعاتی ،محصولات خود را در وب قرار دادند. به تدریج صفحات نوری نیز در بخش های مرجع کتابخانه اهمیت خود را از دست دادند و رایانه های متصل به اینترنت به بخش هابی مرجع کتابخانه ها اضافه شدند. اما در این میان اطلاعات کهنه و نویی که در وب جهان گستر قرار داشت ،نقش کتابداران را پر رنگ تر نمود.

36 شیوه های آموزش کتابداران
آموزش های را که کتابداران به کاربران عرضه می دارند به دو دسته آموزش های مستقیم و آموزش های غیر مستقیم ،تقسیم می شوند. منظور از آموزش های مستقیم ،آنهایی است که کتابدار چه به صورت مجازی و دور از دسترس ،یا به صورت حضوری در مقابل کاربر انجام می دهد،کارهای مانند خدمات آموزش کاربران در مورد چگونگی استفاده از کتابخانه. آموزش های غیر مستقیم شامل آنهایی است که کتابدار با تهیه ی مواد و انجام امور فنی زمینه های استفاده کاربر-عمدتا به صورت دور از دسترس-از خدمات کتابخانه را فراهم می آورد.

37 شیوه های آموزش کتابداران
1-آموزش استفاده از منابع اطلاعاتی در وب جهان گستر:کتز پیشنهاد می کند،که کتابدار با جلسات یک یا دو ساعته کلیه جنبه های جست و جورا به کاربران مبتدی و متوسط،بسته به نوع نیاز آموزش دهد. سونسون چهار جلسه یکساعته اصول استفاده از این منابع اطلاعاتی را برای کاربران تشریح می کند: 1-تعریف اطلاعات و عصر اطلاعات 2-تعریف صحت و اعتبار منابع 3-شناخت ابزارهای بازیابی اطلاعات 4-شناخت استراتژی های جست و جو 2-گشت های آشنایی با کتابخانه 3-دوره های رسمی

38 بخش دوازدهم:اعتبار سنجی
روشن است اطلاعاتی که برای اهداف تحقیقاتی استفاده می شوند باید از صحت و اعتبار آنها اطمینان حاصل کرد . راهنمایی عملی برای ارزشیابی منابع: مولف اثر چه فرد یا سازمانی است؟ -پسوند آدرس شبکه ای چه می باشد؟ -اطلاعات تاچه حد روز آمد است؟ -چه کسانی مورد خطاب هستند؟ -آیا متن صحیح و موثق است؟ -مقصود و هدف از اطلاعات ارائه شده چیست؟ -آیا وب سایت دارای یک طراحی حرفه ای می باشد؟

39 بحث و استدلال پیرامون ملاک های ارزیابی
-مولف کیست؟ شاید مهم ترین معیار ارزیابی اطلاعات باشد. -ناشر کیست؟ -اطلاعات تا چه اندازه روز آمد است؟ -مخاطبان چه کسانی هستند؟ -آیا محتوی متن دقیق و صحیح است؟ -هدف اطلاعات ارائه شده چیست؟ -دسترسی به سایت مورد نظر از چه طرقی امکان پذیر می باشد؟

40 بخش سیزدهم:آینده خدمات مرجع
بورگمن (2000،2007)اشاره می کند که عده ای معتقد هستند آنچه در دنیای کتابداری و اطلاع رسانی پیرامون خدمات در حال اتفاق افتادن است جنبه انقلابی دارد و به تغییرات عمیق منجر خواهد شد،اما همان مولف معتقد است آنچه که در حال اتفاق افتادن می باشد انقلابی نمی باشد بلکه تکاملی می باشد.

41 تعریف عناصر کتابخانه های دیجیتالی
تعریف موثر و روشن توسط فدراسیون کتابخانه دیجیتالی بیان شد به این قرار است: کتابخانه های دیجیتالی سازمان هایی هستند که منابع به انضمام کارکنان متخصص را برای انتخاب ،ساخت،ساخت،ارائه دسترسی فکری،تفسیر،توزیع،و نگهداری یکپارچگی منابع را فراهم می کنند و ثبات مجموعه های آثار دیجیتالی در طی زمان را ضمانت می کنند بگونه ای که آنها بسهولت و از نظر اقتصادی برای استفاده توسط جامعه یا گروهی از جوامع معین در دسترس هستند. تعریف فدراسیون کتابخانه دیجیتالی حسی وسیع تر از اصطلاح کتابخانه بدست می دهد.

42 تکامل ابزارها و روش ها علیخانی(1380)وظایف و خدماتی را که کتابداران باید در فضای جدید اطلاعاتی ارائه دهند معرفی و تشریح کرده است،این وظایف و خدمات را به سه بخش: 1-وظایف مدیریتی 2-وظایف مجموعه سازی و تحلیل مواد 3-خدمات رسانی و آموزش تقسیم کرده است.

43 کلام آخر مرجع الکترونیک ،شکل دهنده آینده می باشد و کتابداران مرجع نیاز دارند تا به صورتی فعال،در رشد سیستم هایی که تضمین کننده خدمات باشد و در عین حال نقش عنصر انسانی را هم در خود داشته باشد تلاش کنند.