Den elektriske verda Læringsmål Kunne måleining for effekt (W) og elektrisk energi (kWh)og forklare korleis vi bruker dei Forklare kva vi meiner med effekt,

Presentasjon om: "Den elektriske verda Læringsmål Kunne måleining for effekt (W) og elektrisk energi (kWh)og forklare korleis vi bruker dei Forklare kva vi meiner med effekt,"— Utskrift av presentasjonen:

1 Den elektriske verda Læringsmål Kunne måleining for effekt (W) og elektrisk energi (kWh)og forklare korleis vi bruker dei Forklare kva vi meiner med effekt, og korleis vi kan rekne ut effekten ein straumkrins toler Kome med forslag til energiøkonomiseringtiltak heime Kortslutning og korleis ei sikring fungerer Kople saman ein leidning med støpsel, brytar og kontakt Forklare kva som er meint med induksjon, og korleis ein generator og transformator verkar BasisVeke 5 ENERGI OG EFFEKT (135-139) Alle fokusspørsmål s.136 og s.139 Undersøk ti apparat heime og finn ut kor stor effekt dei har (oppgåve 5.2) Les av straummålaren heime to gongar med eitt døgns mellomrom.(oppgåve 5.3) Veke 6 MAGNETISME OG ELEKTRISITET – NÆRE SLEKTNINGAR (139-143) Alle fokusspørsmål s.143 Kven oppdaga samanhengen mellom elektrisitet og magnetisme? (oppgåve 5.20) Elevøving 1-3 (fredag)

2 - Nyttig energi og fantastisk elektronikk Døme på kva krig gjer med den elektriske kvardagen Døme på kva krig gjer med den elektriske kvardagen

3 Måleeiningar for energi og effekt

4 Vekselstraum Koplast til vanleg straumnett på 220-230 V Effekten er på 8 W Laga i Kina (PRC) People's Republic of China Vert selt i Finland, Noreg og Sverige Kva tyder opplysningane på skiltet

5 Fokusspørsmål side 136 Oppgåve 1.Måleeining for effekt og elektrisk energi 2.Korleis finne ut forbruk av elektrisk energi heime? 3.Kva fortel effekten til eit elektrisk apparat om apparatet? 4.Gi døme på kva formelen P=UI kan brukast til Løysingsforlag 1.Effekt blir målt i watt (W) og energien i kilo-watt- timar (kWh). 2.Vaskemaskin på i to timar på 2kW gir 4kWh. 1 kWh kostar 0,50 kr då vert det total 2,0 kroner. 3.Effekten til eit apparat fortel kor raskt apparatet bruker energi. 4.Side 136 P= U ∙ I = 230 V∙10 A = 2300 W

6 Energisparing Energiøkonomisering Vi har høgast el.forbruk i verda per innbyggjar. Skriv ned viktige enøk-tiltak frå side 137. Vi ser video om du har med alle tiltaka Vi ser video

7 Energisparing

8 Den farlege elektrisiteten Årsakar til kortslutning Pass på at ikkje leidningane vert klemde Ikkje dra i leidingane når vi tek støpselet ut av stikkontakten, men hald i sjølve støpselet Skift ut gamle og morkne elektriske leidningar

9 Fokusspørsmål side 139 Oppgåve 1-4 1.Enøk-tiltak heime hos deg 2.Kva er kortslutning, og korleis kan det bli kortslutning? 3.Kvifor er det sikringar i straumkrinsar? 4.Kva koplingar har vi lov til å gjere sjølve? Forslag til svar 1.Elevane sjølv kjem med døme 2.Snarveg når metalla kjem i kontakt med kvarandre og straumen går utanom det elektriske apparatet. 3.Det svakaste punktet i krinsen, og skal bryte straumen før leidningar i huset vert for varme. 4.Skifte støpsel og brytarar på leidningar som ikkje er festa i veggen, og ikkje er laga for større straum enn 25 A.Skifte støpsel og brytarar på leidningar som ikkje er festa i veggen, og ikkje er laga for større straum enn 25 A

10 Energiøkonomiseringstiltak heime Miljøstatus Fossile brensler Sit i grupper på fire. To vil forsvare dagens energikjelder, og to vil forsvare auka bruk av fornybar energi. Finn positive og utfordrande (vanskelege) sider. Enøktiltak Kraftskolen - Energi

11 Basis Veke 5 ENERGI OG EFFEKT (135-139) Alle fokusspørsmål s.136 og s.139 Undersøk ti apparat heime og finn ut kor stor effekt dei har (oppgåve 5.2) Les av straummålaren heime to gongar med eitt døgns mellomrom.(oppgåve 5.3) Veke 6 MAGNETISME OG ELEKTRISITET – NÆRE SLEKTNINGAR (139-143) Alle fokusspørsmål s.143 Kven oppdaga samanhengen mellom elektrisitet og magnetisme? (oppgåve 5.20) Elevøving 1-3 (fredag)

12 Finn du 13 feil her

13 Oppgåve 5.12 1.Kaos av skøyteleidningar 2.Gardinene 3.Den el. grasklipparen – jording? 4.Våte klede over panelomn 5.Genser over ei lampe 6.Lampeleidningane 7.Jenta som slit leidninga og øydelegg støpselet – kortslutning! 8.Strykejarnet 9.Steikepanna 10.Kaffetrakteren kan bli varm og forårsake brann. Faktisk ein vanleg brannårsak. 11.Leidningar som er lagt gjennom døropninga kjem i klem. 12.Lause kontaktar kan vere årsaken til kortslutning 13.Ei stålampe på badet, har ikkje jording frå kontakta utanfor badet.

14 Svar på valoppgåvene Val 1 - Oppgåve 5.4 a) 2,1 kWh per veke b) 16 kWh per veke c) 2 kWh per veke d) 1 kWh per veke 5.11 5.21I telefonar, høgtalarar, elektriske motorar, generatorar, transformatorar og heisekraner. Val 2 Oppgåve 5.5a) 8 kWhb) 4 kronerc) 2920 kroner per ård) Sparedusj el. kortare tid 5.13 Kortslutning i 6 – 7 – 11 og 12 (sjå tabell) 5.23Sekundærpole – spenninga transformerast til 10 viklingar – 23 V50 -115 V200 – 460 V 1000 – 2300V2500 – 5750 V Antall lyspærerPris for lyspæreneEnergiforbrukPris for energienTotalpris Vanlige lyspærer 8000:2500 = 3,2 3,2 ∙ 8 kr = 25,60 kr 8000 h ∙ 0,060kW = 480 kWh 480 ∙ 0,50 kr = 240 kr 265,60 kr Spare lyspærer1165 kr 8000 h ∙ 0,011 kW = 88 kWh 88 ∙ 0,50 kr = 44 kr 209,00 kr

15 Magnetisme og elektrisitet – nære slektningar Den elektrisk energien vi bruker i Noreg, blir laga ved hjelp av magnetar. Magnetar Magnetane har ein sørpol og ein nordpol. Kreftene frå ein magnet verkar i eit usynleg område rundt magneten – magnetfeltet.

16 Elektromagnet Vi lagar ein elektromagnet ved hjelp av eit batteri og ein elektrisk leidning som vi viklar nokre gongar. N Når vi skrur på straumen, blir spolen magnetisk. Bilete: Hans Christian Ørsted og Andre Ampère

17 Michael Faraday – Induksjon Lage elektrisitet av magnetisme Han laga elektrisk straum i ein bunt med kopartråd ved å føre ein magnet gjennom bunten. No vart det mogleg å lage elektrisitet av alt som kunne setje ein magnet i rørsle.

18 Transformator – fleire viklingar gir høgare spenning

19