Hinn þögli morðingi Glæruverkefni um Ristilkrabbamein

Presentasjon om: "Hinn þögli morðingi Glæruverkefni um Ristilkrabbamein"— Utskrift av presentasjonen:

1 Hinn þögli morðingi Glæruverkefni um Ristilkrabbamein
Anna Katrín Arnfinnsdóttir Kennari: Bogi Ingimarsson Sjúkdómafræði 203

2 Tíðni Ristilkrabbameins
Yfirlit karlar konur Meðalfjöldi tilfella á ári Hlutfall af öllum meinum 8,2% 7,0% Meðalaldur við greiningu 71 ára 71 ára Fjöldi á lífi við árslok Nýgengi af

3 Hver er tilgangur ristilsins (colon) ?
Eitt af aðalhlutverkum ristils er að frásoga vatn úr fæðumauki, sem gerir hægðirnar auðveldari til útskilnaðar Ristillin sér einnig um frásog næringarefna, en þó aðeins um 10%, þar sem að smáþarmarnir sjá aðalega um frásog þess. Ristilllin hýsir bakteríur sem framleiða B og K vítamín. Sjá um peristalsis samdrætti sem sjá um að koma fæðumaukinu niður meltingarvegin

4 Hvernig er uppbygging ristils?
Ristillin skiptist í: risristill (colon ascendes), þverristill (colon transversum), fallristill(colon descendes), bugaristill (colon sigmoideum) Ummál ristils er 6-7 cm Lengdin er 1,5 metrar Ristillin er festur við kviðveggin með ristilhengi(taena coli) Veggur ristils skiptist í: slímhúð (mucosa), slímhúðarbeður (submucosa), vöðvahjúpur (muscularis), veggur ristilsins hefur ekki þarmatotu líkt og smáþarmarnir

5 Hvað er krabbamein? Krabbamein er sjúkdómstegund þar sem að stökkbreitt gen valda stjórnlausri frumuskiptingu Stökkbreiting getur verið áunnin eða meðfædd meinvarp er eiginleiki krabbmeinsfrumna til að flytjast yfir í önnur líffæri/ vefi. Þessi eiginleiki á þó aðeins við um illkynja krabbamein Góðkynja krabbamein hefur oft reglulega lögun vegna æxliskápu, en illkynja krabbamein er óregluleg í lögun.

6 áhættuþætti ristilkrabbameins
orsökin geta ýmist verið af völdum umhverfisþætti eða erfðafræðilega þætti, hins vegar eru einstaklingar skipt í meðaláhættuhóp og háhættuhóp. Einstaklingar 50 ára og eldri eru í meðaláhættuhóp, aldur skiptir verulega máli þegar ristilkrabbamein á í hlut. Einstaklingar sem eru í háhættuhóp eru: Fólk með krabbameinsheilkenni t.d. FAP, HNCPP(stökkbreitt gen sem auka verulega líkur á krabbein í ristli) Fólk með langvarandi bólgusjúkdóma í ristli s.s. Chron´s og colitis ulcerosa Einstaklingar sem áður hafa greinst með kirtilæxli/ ristilsepa FAP= Familal adenomatus polyposis HNCPP= hereditary non polyposis colorectal cancer

7 Þættir sem hafa áhrif á myndun ristilkrabbameins
Eykur líkur á ristilkrabbamein Dregur úr líkur á ristilkrabbein Rautt kjöt Fiturík fæða (sérstaklega m. Hátt hlutfall transfitusýra) Fæða með hátt hlutfall hreinsaðra kolvetna(t.d. Hvítur sykur ) Matvæli sem innihalda nítrat eða nítósamín (s.s. Reyktur, saltaður eða grillaður matur) Mikil áfengisneysla og reykingar Trefja – og kalkrík fæða Vatnsdrykkja Hreyfing Matur með hátt andoxunargildi s.s. Grænmeti og ávextir Talið er að fæða með háu hlutfalli fólínsýru hafi góð áhrif Acetylsalicsýru(asperin® magnýl®hjartamagnýl®)

8 helstu einkenni ristilkrabbameins
Almennir kviðverkir (37% tilfella) Léleg/ ófullnægjandi ristiltæming Breytingar í hægðavenjum s.s. Harðlífi eða niðurgangur, slím í hægðum(63% tilfella) Uppköst Slappleiki/þreyta Blóðleysi (anemia) , svimi af völdum blóðleysis (12% tilfella) Blóð í hægðum (greinist við sýnatöku, ýmist dulin eða sýnileg) (77% tilfella)

9 Byrtingarform ristilkrabbameins
Um 60-70% ristilkrabbameina er í botn og bugaristli U.þ.b. 98% ristilkrabbameins byrjar sem ristilsepi/ góðkynja kirtilæxli(adenomatus polyps) 25-30% einstaklinga 50 ára og eldra hafa þegar ristilsepa. Algengasta gerð illkynja ristilkrabbameins er þekjuvefskrabbamein (adenocarcinoma) eða um 95% tilfella Önnur tilfelli mun vera eitlakrabbamein(lympoma) eða flöguþekjukrabbamein (squamous cell carcinoma) Ristilkrabbamein er gjarnan skipt í hægri og vinstri æxlisvöxtur

10 Greining og meðferð ristilkrabba
Ein greinigaraðferðin er að taka hægða-sýnatöku, til að greina hvort blóð sé í hægðum. Önnur aðferð og sennilegast algengasta aðferðin er að gera ristilspeglun á sjúklingin, ef sjúklingurinn er með ristilsepa er það oftast fjarlægt með ristilspeglun Aðal meðferð við ristilkrabbamein er skurðaðgerð en einnig er lyfjameðferð notað. Skurðaðgerð hefur ýmsa fylgikvilla s.s. Garnastopp ( 8% tilfella), lungnabólga (6% tilfella), langlega í öndunarvél (6% tilfella) og þvagfærasýking (5% tilfella)